Jak wygląda kontrola skarbowa w Polsce a jak w Wielkiej Brytanii? Porównanie.

Ostatnia aktualizacja 12 stycznia, 2023 o 09:58 am.

Kontrole skarbowe w Polsce budzą strach wśród przedsiębiorców i owiane są bardzo złą sławą. Są to uciążliwe i często bezpodstawnie przedłużane procedury, które spadają na przedsiębiorców znienacka i zakłócają działanie firmy, a ich wyniki mogą zaważyć na dalszej działalności. W Wielkiej Brytanii kontrole być może nie należą do ulubionych sytuacji w życiu firmy, ale życzliwe podejście urzędników i dość duża doza wyrozumiałości sprawiają, że przebiegają sprawnie, nie wywołując zakłóceń w działaniu firmy. 

Jeśli prowadzisz firmę, z pewnością obawiasz się kontroli skarbowej. Może się ona zdarzyć każdemu, kto prowadzi firmę, zarówno w Polsce, jak i w Wielkiej Brytanii. Przyczyny jej wszczęcia mogą być różne i zdarzają się zwykle, gdy organ podatkowy ma jakiekolwiek wątpliwości co do przejrzystości rozliczeń podatnika. 

Kontrola skarbowa w Polsce 

Polskie prawo przewiduje dwa rodzaje kontroli: kontrolę podatkową oraz kontrolę celno-skarbową. Pierwsza z nich ma na celu zweryfikowanie poprawności rozliczeń względem urzędów. W jej trakcie kontroler sprawdza, czy prowadzący firmę robi to zgodnie z przepisami prawa podatkowego. Kontrole celno-skarbowe natomiast prowadzone są, gdy zachodzi podejrzenie przestępstwa podatkowego, np. karuzel VAT.

Kontrola skarbowa HMRC w Wielkiej Brytanii

Kontrole skarbowe w Wielkiej Brytanii, przeprowadzane przez HMRC, mają na celu weryfikację czy prowadzący działalność dopełnia wszystkich obowiązków podatkowych, tzn. czy płaci podatki w należytym wymiarze, składa terminowo deklaracje i przestrzega przepisów.

Ile trwa kontrola skarbowa?

W Polsce kontrola podatkowa nie może trwać dłużej niż 12, 18, 24 lub 48 dni roboczych w skali roku. Natomiast kontrola celno-skarbowa nie dłużej niż 3 miesiące. Jednak obydwa te terminy mogą zostać wydłużone. O każdym takim przedłużeniu przedsiębiorca zostaje poinformowany pisemnie. Kontrolerzy mają obowiązek zakończyć kontrolę podatkową i celno-skarbową bez zbędnej zwłoki, jednak w wielu przypadkach kontrole takie są przeprowadzane opieszale i bez pośpiechu. Przedsiębiorca jeśli odnotowuje, że postępowanie niepotrzebnie się przedłuża, może złożyć ponaglenie lub w skrajnych przypadkach skargę. Chcąc mieć pewność, że będzie ono honorowane, powinien mieć poważne uzasadnienie, które pozwoli finalnie skrócić kontrolę.

W Wielkiej Brytanii nie ma maksymalnego czasu trwania kontroli skarbowej prowadzonej przez HMRC, co jest i dobrą i złą wiadomością. W teorii HMRC może przedłużać kontrolę dowolnie, jednak w praktyce, kontrole są przeprowadzane szybko i bez utrudnień dla działania firmy. Wymiana informacji i dokumentów odbywa się drogą wygodną dla przedsiębiorcy.

Przebieg kontroli fiskalnej w Polsce i w Wielkiej Brytanii

Powszechnie wiadome jest, że Polsce kontrole mogą utrudniać funkcjonowanie biznesu. Urzędnicy domagają się dostarczania wszelkich dokumentów, jakich żądają w krótkim czasie, nierzadko żądają dużej ilości dokumentów z różnych lat, przebywają w siedzibie firmy, nie zapowiadają wizyt kontrolnych i nie biorą pod uwagę działania firmy czy kalendarza spotkań osób decyzyjnych. Często przedsiębiorcy skarżą się na przewlekłość kontroli, bardzo złe nastawienie urzędników “ czepiających się” wszystkiego oraz to, że zakłócenia, jakie kontrola powoduje w przedsiębiorstwie, oznaczają spadek obrotów i pochłaniają czas wielu osób.

W Wielkiej Brytanii urzędnicy podchodzą do kontroli inaczej. Starają się nie przeszkadzać w prowadzeniu biznesu. Nie zakłócają przeprowadzania procesów w firmie. Wszystkie działania w przebiegają płynniej i szybciej. 

Kontrola HMRC nierzadko ograniczona jest do listu, który wzywa do dostarczenia dokumentów. Na dostarczenie wymaganych dokumentów przedsiębiorca zwykle ma około 30-35 dni i jeśli są one wystarczające, odpowiedź zwrotną otrzyma również listem i na tym kontrola się zakończy. List końcowy może potwierdzać, że wszystko jest w porządku lub też wskazywać, że był błąd np. niedopłata podatkach i nakazywać zapłatę należnej kwoty. Jeśli występują niejasności, HMRC może prosić o kolejne dokumenty. Coraz częściej wymiana korespondencji odbywa się mailowo, a zamiast dokumentów, HMRC otrzymuje dostęp do programu księgowego.

Kontrole skarbowe przeprowadzane przez HMRC często też przybierają formę rozmowy telefonicznej, w trakcie której kontroler sprawdza, czy przedsiębiorca wywiązuje się ze swoich obowiązków. W przypadku pewnych niejasności może się zdarzyć, że urzędnik będzie chciał skontrolować dokumenty księgowe osobiście. W takiej sytuacji zostaje ustalony termin kontroli, a przedsiębiorca jest o nim poinformowany.

Jeśli zostaną wykryte nieprawidłowości, przedsiębiorca może zostać wezwany do zapłaty zaległego podatku w terminie do 30 dni od daty otrzymania wezwania. W razie nadpłaty podatku nadwyżka zostaje zwrócona na konto przedsiębiorcy. Dodajmy, że w Wielkiej Brytanii istnieje możliwość, aby firma podczas kontroli reprezentowana była biuro rachunkowe.

Regulacje prawne w zakresie kontroli skarbowych

Osoby prowadzące firmę w Polsce często skarżą się na niejasne przepisy, których muszą przestrzegać. Twierdzą, że nie są one dostosowywane do obecnych czasów i skomplikowane. O pomyłkę wynikającą z niewiedzy jest bardzo łatwo. W opozycji do tego, podatnicy w Wielkiej Brytanii nie narzekają na przepisy, uważają, że są one skonstruowane w sposób jasny, więc obaw o błędy jest mało. Dodatkowo HMRC podchodzi dość pobłażliwie do błędów, które nie są celowym działaniem właścicieli firm i nakazuje ich korektę, bez naliczania kar.

Porównanie Polski i Wielkiej Brytanii

Na odbiór kontroli skarbowej przez przedsiębiorcę, ma przede wszystkim wpływ nastawienie urzędnika przeprowadzającego kontrolę. Podejrzliwi urzędnicy w Polsce, nierzadko od początku traktujący kontrolowanego przedsiębiorcę jak przestępcę, sprawili, że kontrole te są owiane złą sławą, a przedsiębiorcy nie są chętni do współpracy ze skarbówką. W Wielkiej Brytanii podejście obu stron jest zupełnie inne. Urzędnicy są wyrozumiali i raczej życzliwi, zakładając dobrą wolę przedsiębiorcy, dzięki czemu przedsiębiorcy spokojniej podchodzą do konieczności wysyłania dokumentów lub udzielania informacji.